Ülkemizde Mera Hayvancılığı
Besi hayvancılığının en ekonomik şekli, yem destekli mera hayvancılığıdır. Yem, hayvan verimliliğini ve fiyatı etkileyen başlıca unsurdur. Bir sığır besisinin yaklaşık % 70-80 toplam girdisini yem oluşturur. Mera besisi ile belirli bir süre yem girdi %'sini azaltmak mümkündür.
Meradan yararlanmayı artırmak için;
- Meralara ve bakımsız meralara kompost yapıp gübre atılmalı,
- Mera yabancı otlardan temizlenmeli,
- Münavebeli olarak kullanıma açarak bir anda yıpratmayı önlemeli,
- Daha kaliteli susuzluğa daha dayanıklı tohum kullanmalıdır.
Hayvanlar merada kurumuş otları tüketerek yaşamlarını sürdürürler. Kazandıkları canlı ağırlıkları sonbahardan itibaren ertesi yıl çayıra çıkıncaya kadar tüketirler. Hatta çoğu bölgelerde çayır ve mera o kadar bakımsızdır ki, hayvan aldığı gıdayı otlamak için harcar. Kış mevsiminde de çok düşük düzeyde kesif yem (arpa, kepek) ve yüksek oranda samanla beslenirler. Bu tarzda yapılan hayvancılıkta verim düşüklüğünü etkileyen başlıca unsurlar enerji, protein, mineral ve vitamin noksanlıklarıdır. Kışın içerde kalitesiz yemle beslenmeleri ile ortaya çıkan beslenme hastalıkları baharın ilk aylarında en yüksek düzeye erişir. Normal beslendikleri süre ancak otların olgunlaştığı dönemdir. Bu sürede çok kısadır. Yerli ırk hayvanlarımızın başlangıçta mera, fakat en fazla 3-4 ay (bölgelerin özelliğine göre), daha sonra en fazla 3 ay süre ile kapalı, açık veya yarı açık besiciliğe tabi tutulması, mera döneminde yem giderini asgari düzeye düşüreceğinden, iyi kazanç sağlar. Mera besisi döneminde hayvanların dengeli bir mineral karıştırılmış bir protein kaynağı ile desteklenmesi hayvanların daha hızlı canlı ağırlık kazanmalarına yol açar.
Akşamları verilecek yemin protein açığını kapatmak için soya, ayçiçeği veya pamuk tohumu küspesi olmasının ayrı bir önemi vardır. Bu durumda hayvanlar besi süresince daha fazla canlı ağırlık kazanırlar. Besi hayvancılığında yemini kendisi yapan işletme kâr marjını büyük oranda arttırır. Hayvanınıza verilecek mineral karışımı maliyeti çok etkilemez. Fakat hayvanınıza vereceğiniz doğru bir mineral karışımı hayvanların sağlıklı gelişmelerini ve hızlı canlı ağırlık kazanmalarını çok etkiler.
Mera alanlarından iyi bir şekilde yararlanmak için meranın vejetasyonu toprağın usulüne göre kullanılması gerekir. Bu nedenle çiftlik hayvanlarından en yüksek verim alabilmek mera amenajmanını göz önünde bulundurmakla mümkündür. Meraların doğru bir şekilde kullanılması için; kapasiteleri dahilinde, uygun bir mevsimde otlatılması ve hayvanların üzerinde üniform şekilde dağıtılması gerekir.
Mera Besisinde Dikkat Edilecek Önemli Noktalar;
- Meraları Uygun Bir Mevsimde Otlatmak: Mera bitkileri otlatma olgunluğuna ulaştıkları vakit hayvanlara otlatılmalıdır. Genel olarak bitkilerin otlatmaya karşı en hassas oldukları ve ağır otlatmada fazla zarar gördükleri dönemlerden biri ilkbaharda ya da sonbaharda yeniden büyümeye başladıkları zamandır. Büyüme başlangıcı ile ihtiyaç fazlası besin maddelerinin yeniden depolanması başlangıcı arasındaki zamana kritik periyot adı verilir. Bu süreç içinde bitkiler fizyolojik olarak zayıf durumdadır. Bu dönemde meydana gelen soğuk, kuraklık ve otlatmadan çabuk etkilenir. Bu kritik dönemde bitkiler hayvanlar tarafından otlatılacak olursa , birçok bitki ölebilir ve mera bozulabilir. Kritik dönemi aşan bitkilerin ,otlatılmasının zarar görmedikleri bir yüksekliğe ulaştıkları döneme otlatma olgunluğu adı verilir. Bu döneme gelinmeden otlatma yapılmamalıdır. Otlatma olgunluğu safhasını belirlemek için genel olarak yüksek boylu bitkilerin 20 cm, orta boyluların 15 cm ve kısa boyluların 10 cm yüksekliğe ulaştıkları zaman otlatma olgunluğuna ulaştıkları kabul edilir.
- Meraların Kapasitesi Dahilinde Otlatmak: Meraların kapasitesinin üstünde otlatılması , mera bitkilerinin zarar görmesine sebep olur. Meraların otlatma kapasitesi olarak bilinen bu husus “Belli bir sahada ,hep aynı uzunluktaki bir periyotta uzun yıllar vejetasyon ,toprak ve diğer kaynaklara zarar vermeden otlatılabilecek maksimum hayvan sayısı” olarak tarif edilir. Hayvan sayısının fazla olmasına bağlı olarak bitkiler daha dipten otlanacağı için normal kök ve gövde gelişmesi sekteye uğrar ve daha sonraki yıllarda yem tüketimi azalır.
- Uniform Otlatma: Bir meranın doğru şekilde otlatılması için her tarafının eşit şekilde otlatılması gerekir. Bunun içinde en çok uygulananı münavebe ile otlatma sistemidir. Münavebeli Otlatma, bu otlatma şeklinde meranın otlatma kapasitesi birbirine eşit 6 bölüme ayrılır. Bölümlerin birbirini izleyecek şekilde otlatılmasıdır. Her bir bölümün otlatma süresini bitkilerin dinlenme ihtiyacı belirler. Genelde, mera bitkileri otlandıktan sonra 3-4 hafta süreyle dinlenmeye bırakılır. Bu 3-4 haftalık sürede her bölüm dinlenmiş olur. Her bölüme verilen dinlenme süresi, bölüm sayısının bir eksiğine bölündüğü zaman, bölümlerin otlatma süresi bulunmuş olur.
- Yem Tipine Uygun Hayvan İle Otlatma: Meraların tek bir hayvan türüyle otlatılması mera verimini düşürür. Hayvanların yem tercihleri de dikkate alınarak o merada hangi hayvan türlerinin daha elverişli bir şekilde otlatılabileceği kararlaştırılır. Örneğin, kısa boylu buğdaygil otlarını koyunlar, uzun boylu buğdaygil ve baklagil otlarını at ve sığırlar, çalı ve ağaç türlerini keçiler iyi değerlendirirler. Çayır ve meraların düzenli kullanılmasındaki temel prensiplere ek olarak iyi kaliteli körpe otların gelişmesini önleyen yabancı otların temizlenmesi, sulama ve merayı üstten tohumlamak gibi ıslah yöntemleri uygulanabilir.
