Tarımsal ürünlerin kalitesini, miktarını ve verimliliğini etkileyen faktörlerden en önemlisi; dengeli ve doğru beslenmenin sağlanmasıdır. Bitkisel üretimde verimi ve kaliteyi arttırabilmek için ise vegetatif gelişim süresince beslenme durumunu belirlememiz ve ihtiyaç duyduğu besin elementlerini vermemiz gerekmektedir.
Bitkinin beslenme durumunu saptamak için genel olarak yaprakları analiz edilmektedir. Bitki analizleri, bitkinin tamamının veya belirli bir aksamının element içeriğini ortaya koyan bir teknik olmakla birlikte araştırma amaçlı veya tarla koşularında mevcut olan beslenme bozukluklarını anlama ve gidermede olduğu gibi dolaylı da olsa toprağın verimlilik durumunun anlaşılmasında da önemlidir. Yaprak analizi ile bitkide, azot, fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, kükürt, demir, bakır, çinko, mangan, bor, sodyum, klor ve molibden gibi makro ve mikro besin element içerikleri belirlenmektedir.
Yaprak analizleri ile bitkilerin dengeli beslenmesinin sağlanması, gözle görülen belirtilerin saptanması, anormal gelişim tespiti, bitki besin elementleri arasındaki etkileşimlerin belirlenmesi, hasat zamanının tahmini ve bitkideki besin elementlerinin yeterli olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Bitkilerde olası beslenme bozuklukları, gelişim geriliği, yapraklarda küçülme ya da şekil bozuklukları, sürgün sayısında azalma, sürgün boyunun kısalması, yapraklarda renk değişiklikleri olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak çok şiddetli besin dengesizliği olduğu durumlarda eksiklik semptomları ortaya çıkmakta ve bu semptomlar belirlenebilmektedir. Beslenme bozukluklarının, özellikle beslenme noksanlıklarının hızlı bir şekilde teşhis edilmesi, verimin ve kalitenin arttırılması için bir önem taşımaktadır. Yaprak analizleri ile ayrıca söz konusu bitki için hazırlanmış gübre programlarının kontrolü de sağlanmış olmaktadır. Yetiştirme sezonu boyunca yapılan toprak ve yaprak analiz sonuçlarına göre bitkinin spesifik besin ihtiyacı izlenir ve besin ihtiyacı giderilerek, üretimin sürdürülebilirliği sağlanır.
Vegatatif büyüme ve gelişme sürecinde bir besin elementi eksikliğinin saptanması, ortaya çıkacak olası problemlerin çözümlenmesinin yanı sıra verim kaybını da engelleyebilecektir. Özellikle çok yıllık bitkilerde, önlemlerin hemen alınması ile bir sonraki sezon daha sağlıklı ve kaliteli üretim gerçekleşecektir. Ancak yaprak ve toprak analizlerinin birlikte değerlendirilmesi ve bu değerlendirmeler ışığında gübre programlarının oluşturulması gerektiği unutulmamalıdır.
Yaprak örnekleri alınırken çok yıllık veya tek yıllık bitkilerin yetiştiği alanların toprak özelliklerinin benzer olmasına dikkat edilmeli ve her 20 dekar için bir örnek olacak şekilde toplanmalıdır. Bitkilerin aynı çeşit ve yaş grubunda olmasına özen gösterilmelidir. Güneş ışığı gören, tam büyüklüğüne erişmiş ve gelişimini tamamlamış yapraklar, çok yıllık bitkilerde önerilen tarihte ve o yılki sürgünlerin genelde ortasından, tek yıllıklarda ise gövdenin büyüme ucunun 3-4 yaprak altından alınır. Uzun süreli iklimsel veya beslenme stresine maruz kalmış, hastalıklı, sinek, böcek zararına uğramış, ölü doku içeren bitkiler örnek olarak alınmamalıdır.
