Helal Gıda kavramı, Uluslararası The Codex Alimentarius Komisyonu dokümanlarında “İslami kurallar doğrultusunda izin verilen gıda” anlamında yer almakta ve “İslami kurallara göre yasak olan herhangi bir unsuru içermeyen, bu unsurlardan arındırılmış yerlerde veya cihazlarda hazırlanan- işlenen- taşınan ve depolanan, bu durumların dışında üretilen herhangi bir gıda ile hazırlama- işleme- taşıma ve depolama aşamasında direkt temasta olmayan ürün olarak” tanımlanmaktadır.
Gıdalarda helal olma şartı ile birlikte, sağlığa uygunluk ve safiyet de çok önemlidir.
Son elli yılda yüzde 250 civarında bir artışla 1.8 milyara ulaşan ve şuanki yıllık %2.9’luk artış oranı baz alındığında; 24 yıl içerisinde bu miktarı ikiye katlayarak 3.6 milyar kişiye ulaşacağı tahmin edilen Müslüman nüfusun dağılımı;
• Asya (Türkiye'deki 72 milyon dahil) : 1.240 milyon
• Afrika : 490 milyon
• Avrupa (Rusya'daki 27 milyon dahil) : 52 milyon
• Kuzey Amerika : 7 milyon
• Güney Amerika : 3 milyon
• Okyanusya : 1 milyon
TOPLAM 1.793 milyon
şeklindedir...
Dünya üzerinde 112 ülkeye yayılmış 1.8 milyarlık Müslüman tüketici potansiyeline sahip helal gıda pazarının, yıllık 150 milyar dolarlık işlem hacmine sahip olduğu tahmin edilmekte olup, bu tüketici topluluğunun 1.3 milyarının İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) üyesi olduğu biliniyor. Topluluklar halinde Ortadoğu, Kuzey Afrika, Güney Asya, Güneydoğu Asya ve Çin başta olmak üzere 57 farklı ülkede yaşayan bu geniş Müslüman kitleler, helal gıda ürünleri için çekici bir pazar oluşturmaktadır.
Hâlihazırda helal gıda ürünleri için en güçlü iki pazar olan Güneydoğu Asya ülkelerinde 241 milyon, Ortadoğu ülkelerinde 186 milyon Müslüman yaşıyor.
1.8 milyarlık Müslüman tüketicinin helal gıdayı benimsemesi sağlandığı takdirde, global helal gıda pazarının yıllık 860 milyar dolara ulaşması rahatlıkla mümkün görünmektedir. Bu da Dünya yıllık ticaretinin % 7’sine karşılık geliyor...
Amerika’da IFANCA (İslamic Food and Nutrition Council of America), İran’da ICRIC, Malezya’da devlet kontrolündeki JAKİM, Singapur’da devlet kontrolündeki MULS (The Islamic Religious Council of Singapore), Endonezya’da MUI (Majelis Ulema Indonesia), Türkiye’de SMIIC, TSE ve HELALDER‘e üye olan bazı özel kuruluşlar, denetlemeleri yaparak belgelendirme süreçlerini tamamlamaktadırlar.
Türkiye'de ilk sertifikasyon çalışmaları GİMDES tarafından başlatılmıştır.
Helal gıdada öncelikle sağlıklı ve güvenilir gıda standartlarının sağlanması gereklidir. Buna ilave olarak; İslam dininde belirtilen “Helal “ve “Haram” kavramlarının süreçteki yeri değerlendirilir. Bu nedenle, ürünün üretilmesi sırasında kullanılan girdilerin belli miktarda “haram “olması kabul edilmez. “Haram “olarak nitelendirilen işlem, girdi ya da ürünler, kesinlikle kabul edilmez. Örneğin; organik ürün sertfikasyon sürecinde belli oranlarda organik olmayan girdiler kabul edilebilir olarak değerlendirilirken Helal Sertifikasyonunda böyle bir kabulün olmadığı önemle belirtilmelidir.
Bal, işlenmemiş meyve ve sebze, GDO’suz tahıllar, islami kesime uygun deve, sığır, koyun, keçi, tavuk, geyik, ördek, balık gibi hayvansal gıdalar, haram olan etmenler ile bulaşmamış, sağlığa zararlı olmayan temiz girdiler, sağlığa zarar vermeyen, sarhoşluğa neden olmayan bitkiler “helal” olarak kabul edilirler. Helal olma şartları, alkol (etil alkol) içermeyen, sağlığa zararlı olmayan, temiz, eti helal ve kesimi İslami usullere göre yapılmış hayvansal girdiler, GDO içermeyen bitkisel girdiler olarak özetlenebilir. İslamda pis(necis) olarak değerlendirilen girdiler, bitkisel olduğu halde alkolle muamele görmüş maddeler, kan, leş, sarhoşluk veren içkiler, tiksindirici canlılar (sürüngen, böcek vb.), domuz ve bunlarla bulaşma kabul edilmez.
Üretici firma, gıdanın kendisi ya da gıdada bulunan biyolojik, fiziksel, kimyasal veya helal olmayan etmenler vasıtasıyla olumsuz sağlık etkisine yol açma potansiyeli taşıyan ve İslami kurallara aykırı üretim potansiyelini “Helal Gıda Güvenlği Tehlikesi“ olarak tanımlar ve bunları kontrol altına almayı sağlayacak bir sistem kurmak zorundadır. Mevcut Kalite Yönetim Sistemi; politika, yönetim taahhüdü, dokümantasyon, sorumluluk ve yetki tanımları (sistemde bir Müslüman temsilcisi atanır ve yetkileri tanımlanır, YGG’lere katılır), acil durum planları, eğitim planları ve personelin bu konuda eğitilmesi ve ön gereksinim planları gibi gerekliliklere göre revize edilir. İşletme, yeni ürün tasarlarken ya da üretim proseslerinde değişiklik yaparken şüpheye düştüğü durumlarda sertifikasyon kuruluşuna ya da HELALDER’e bilgi ve onay için başvurmak durumundadır.
Helal balık üretmek; gıda güvenliği yönetim sistemine sahip olmaya ek olarak; balığın beslendiği yem üretimi girdilerinde yukarıda belirtilen GDO’lu bitkisel kaynakların, kan, leş ve bunların işlenmesi ile elde edilen ürünlerin yer almaması ve yasal yükümlülüklere tam olarak uyulması demektir. Balıkların satış öncesi kafeslerden hasatları sırasında önceden ölmüş ve kanı taze olanlar ile temasının önlenmesi ve hasat öncesinde Helal Gıda kesiminde esas olan dini ritüellerin gerçekleştirilmesi beklenmektedir.
Pınar Balık, Türkiye’de Helal Balık Sertifikası almış olan ilk markadır.
