Sıcaklık stresi, hayvanların yaşamlarını ve optimum verim düzeylerini sürdürebilmesi için gerekli ortam sıcaklıklarının ve nemin yüksek seyrettiği durumlarda hayvanların buna verdiği tepkilerdir. Yaz aylarında ortaya çıkan bu durumdan dolayı işletmelerin karlılığı düşmekte, hayvanlarda kimi hastalıklar ve metabolik rahatsızlıklar meydana gelmektedir. Sığırlarda ortam sıcaklığı 24-27 °C’nin üstüne çıktığı durumlarda sıcaklık stresi başlamaktadır.
Sıcak Havalarda Karşılaşılan Başlıca Problemler;
Üreme faaliyetlerinde ve gebe kalma oranlarında düşüş
Yaz asidozu sendromu
Süt üretiminin muhafaza edilememesi
Yağ ve protein gibi süt bileşenlerinin sabit tutulamaması
Süt kalitesi
Laminitis
Su Yönetimi Ve Suluk Konumları;
Her 10-15 inek için bir tank veya 1 metre suluk bulunmalıdır.
Her inek grubu için en az 2 tank bulunmalıdır.
Her 18-24 metreye 1 tank koyulmalıdır.
Suluktaki suyun derinliği en az 8 cm olmalıdır.
Minimum 200 litre su kapasitesi sağlanmalıdır.
Tanklar hergün temizlenmelidir.
Farklı Sıcaklıklarda Su Tüketimi;
*Sıcak dönemlerde ineklerin yatma süreleri 2 saat, yemlikte geçirdeki süre de bunun yarısı kadar azalmakta ve buna bağlı olarak süt verimlerinde 2,5- 3 litreye yakın kayıplar meydana gelmektedir.
Yaz Asidozu Sendromu (SAS);
Süt üretiminde düşüş
Süt yağ içeriğinde düşüş
Vücut kondüsyonunda düşüş
Ayak rahatsızlıkları ve laminitiste artış
Iskarta oranında artış
Nedenleri;
Değişen beslenme davranışları ve büyük öğünler halinde verilen yüksek protein-karbonhidrat içerikli yemler rumendeki asit üretimini arttırır.
Toplam Karma Rasyon (TMR) kullanılsa dahi sıcaklık stresi şartlarında inekler kesif yemleri seçerek yer ve selülozlu yemleri bırakırlar.
Diyet nasıl olursa olsun, sıcak havalarda rumen pH derecesi doğal olarak düşer.
Ham maddelerin miksere doğru sırayla konulmaması ve düzensiz karıştırma
Yemleme sıklığı
Rasyonun hayvanın önüne doğru itilmesi
Yemlik mekanı ve hayvanın yemliğe erişim imkanı
Rasyonun KM İçeriği;
TMR’ın rutubet içeriği, partiküllerin birbirine ne ölçüde tutunacağını etkiler. KM içeriği %65’ten fazla (% 35’ten az rutubet) olan rasyonlarda hayvanın yem seçme yapması muhtemeldir. %80’den fazla KM içeren kuru ot bazlı rasyonlara su ilave edildiğinde hayvanın daha az seçme yaptığı saptanmıştır. Silaj bazlı rasyonların çoğunda KM içeriği % 60’ın altındadır (% 40’tan çok rutubet).
Partikül boyutu dağılımı, yemliğin iki ucundan ve ortasından kontrol edilmelidir. Farklılık bulunursa, bu durum ayrı noktalardan yem yiyen hayvanların farklı rasyonlar aldığı anlamına gelir.
Serinletme;
* Serinletme uygulaması, yazın yaşanan verim kaybını önemli ölçüde telafi eder.
*Sıcak havaların gebe kalma oranı üzerindeki olumsuz etkisi, süt verimi üzerindeki olumsuz etkisinden daha büyüktür.
Sonuçlar;
Serinletme uygulaması faydalıdır ancak kış aylarında görülen üretim seviyesinin korunmasına yetmez. Serinletmede yüksek verimli olgun hayvanlara öncelik tanınmalıdır.
Sıcak Stresine Karşı Alınacak Önlemler;
Yönetimsel Uygulamalar:
Ekstra yemleme yapın.
Yemlemeyi günün serin saatlerinde yapın.
Bütün hayvanların sıkışmadan yem yiyebilmesi için yeterli yemlik alanı bulunmasını sağlayın.
Bol serin su verin.
Yeterli hava akışı ve su sisleme sağlayın.
Hayvanları rahat ettirin ve muhakkak yem yemelerini sağlayın.
Rasyon Uygulamaları:
Yaş ham maddeler kullanmak veya su ilave etmek suretiyle hayvanların yem seçmesini engelleyin.
Asitleri nötralize etmek için tampon kullanın.
Maya veya maya kültürlerini tavsiyeler doğrultusunda kullanın.
Aşırı protein beslemesinden kaçının.
Kayıpları telafi etmek için potasyum, sodyum ve magnezyum miktarını artırın.
Bazı besleme uzmanları, sıcaklık stresi altındayken vitamin katkısı seviyesini artırmayı tavsiye etmişlerdir. Ancak, zaten günde 100.000 iu A vitamini, 50.000 iu D vitamini ve 500 iu E vitamini veriliyorsa bu miktarları daha da artırmanın pek faydası yoktur.
Mineral Madde Uygulamaları:
Sodyum, rasyon kuru maddesinin en az % 0,45’i kadar olmalıdır.
Potasyum, rasyon kuru maddesinin en az % 1,5’i kadar olmalıdır.
Magnezyum, rasyon kuru maddesinin en az % 0,35’i kadar olmalıdır.
